Ogród francuski: jak zaprojektować przydomowy ogród w stylu francuskim?

Ogród francuski to jeden z najbardziej charakterystycznych stylów aranżowania roślin. Jedni dostrzegają w nim harmonijne piękno i praktyczność, drugim wydaje się zbyt sformalizowany i wymagający za wiele pracy. Barokowe ogrody francuskie były rozległe i imponowały rozmachem – miały przecież odzwierciedlać status społeczny swoich właścicieli. Sprawdź, jak przekształcić klasyczne wzorce i urządzić ogród w stylu francuskim w przydomowej przestrzeni.

Ogród francuski – skąd pochodzi ten styl?

Ogród francuski powstał pod wpływem sztuki ogrodowej renesansowej Italii. Włoskie kompozycje charakteryzowały się geometrycznymi rabatami i obecnością tzw. parterów – płaskich kwietników zakończonych ozdobnymi ślimacznicami i ornamentami z trawy i innych roślin. Ogród i taras urozmaicały rzeźby i ozdobne schodki, fontanny i sztuczne wodospady, labirynty i groty. Celem twórców było nadanie naturze harmonii, zaś wzorem i ideałem – antyczne cnoty.

Do Francji nowy styl ogrodniczy przywiózł król Karol VIII, który podczas pobytu w Neapolu oglądał tamtejsze kompleksy ogrodowe. Jednak dopiero w XVII wieku włoskie inspiracje przekształciły się w jardin à la française – ogród w stylu francuskim, który szczytową formę osiągnął pod rządami Ludwika XIV. Barokowe ogrody francuskie miały swoją filozofię – z jednej strony ich monumentalizm i rygorystyczna organizacja podkreślały koncepcję monarchii absolutnej. Z drugiej, ogród francuski czerpał z Oświecenia i idei natury okiełznanej i udoskonalonej przez człowieka według matematycznych wyliczeń.

Ogród francuski – jak wygląda?

Jak wygląda ogród francuski? Harmonia i symetria są wszechobecne. Nie ma tu miejsca na nieład, frywolność czy choćby swobodę. Biegnąca przez środek ogrodu aleja wyznacza oś symetrii – po obu jej stronach rozkładają się geometryczne aranżacje roślinne. Główna kompozycja znajduje się tuż za domem, a podziwiać należy ją z okien – ogród francuski z góry zawsze prezentuje się najpiękniej. W jego głębi można spotkać drobne meble ogrodowe (np. ławki), budowle (altany, oranżerie, belwedery) czy elementy architektoniczne (schody, murki, trejaże).

Ogród francuski był dość płaską formacją, początkowo wysokie drzewa pojawiały się jedynie na jego obrzeżach. Powoli wprowadzono ich coraz więcej, zawsze jednak starannie przystrzyżonych i geometrycznych. W centrum ogrodu barokowego zazwyczaj znajduje się fontanna lub staw. Rabaty mają geometryczne kształty, ale wewnątrz zdobią je finezyjne ornamenty z roślin i żwirku – kunszt ich wykonania jest w pełni widoczny podczas podziwiania ogrodu francuskiego z lotu ptaka. Częścią kompozycji są również pełne wcięć i ornamentów trawniki.

Ogród francuski – cechy, po których go rozpoznasz

Symetria, harmonia, ściśle wytyczone ścieżki, geometryczne kształty kwietników i strzyżonych krzewów oraz kwiaty tworzące na rabatach misterne wzory składają się na charakterystykę ogrodu francuskiego.

Najważniejsze elementy ogrodu barokowego to:

• parter ogrodowy – rabata złożona z niskich kwiatów i traw. Jest to najniższa, najbardziej reprezentacyjna i położona najbliżej domu formacja roślinna w ogrodzie francuskim;

• gabinet – otoczony przez boskiety mały placyk, na którym znajdują się fontanny lub rzeźby. Współcześnie można ustawić tam np. sofy i stoły ogrodowe;

• boskiet – partia wysokich drzew znajdujących się z dala od domu. Drzewa rosnące w linii tworzą szpaler.

W ogrodzie francuskim znajdują się też:

• aleje – szerokie proste ścieżki, obsadzona równoległymi szpalerami drzew;

• patte d'Oie – formacje trzech alejek, które zbiegają się w jednym punkcie, tworząc promienisty kształt przypominający gęsią stopkę;

• topiary – ozdobnie przystrzyżone krzewy. Mogą być geometryczne, figuralne lub fantazyjne. Najprostszym gatunkiem topiar jest żywopłot;

• bindaże – aleje obsadzone po obu stronach drzewami, które splatając się gałęziami, tworzą tunel.

Ogrody francuskie – przykłady w Polsce

Przykłady ogrodów francuskich z powodzeniem znajdziesz w Polsce. Najsłynniejszy z nich to ogród w stylu francuskim przy pałacu w Wilanowie. Warto też wspomnieć o ogrodach przy Zamku Królewskim w Warszawie, szczegółowo zrekonstruowanych ogrodach przy Pałacu Królewskim we Wrocławiu czy o gdańskim ogrodzie francuskim w Parku Oliwskim.

Ogrody francuskie za granicą – gdzie są najpiękniejsze?

Największym osiągnięciem barokowego ogrodnictwa bezdyskusyjnie jest ogród francuski w Wersalu, rozłożony na 800 hektarach terenu i wytyczony w odniesieniu do wędrówki słońca. Francuskie ogrody barokowe były wzorem chętnie naśladowanym przez europejskich władców i arystokratów, pragnących podkreślić swoją władzę i bogactwo. Do najpiękniejszych ogrodów francuskich zaliczany jest również kompleks w podlondyńskim Hampton Court, wiedeńskie ogrody Belwederu, ogród przy pałacu Sanssouci w Poczdamie niedaleko Berlina czy Letni Ogród w Petersburgu.

Ogród w stylu francuskim – jakie rośliny się w nim sprawdzą?

Obsadzanie rabat możesz rozpocząć np. od tulipanów, żonkili, hiacyntów, szafirków, krokusów czy lilii – w ogrodzie francuskim kwiaty cebulowe cieszyły się dużą popularnością. Wewnątrz kwietników dobrze będą wyglądały również aksamitki, lewkonie, ostróżki, goździki, dzwonki, stokrotki, fiołki, jaskry i kosaćce.

Z zewnętrznej strony kwietniki w ogrodzie francuskim otocz roślinami, które z łatwością da się strzyc i formować – np. bukszpanem. Na rabatach nieco odsuniętych od domu możesz posadzić róże – damasceńską, stulistną albo francuską.

Żywopłoty i topiary formuj z roślin wiecznie zielonych – ligustru, cisu, bukszpanu, bluszczu czy żywotnika. Do obsadzenia szpalerów sprawdzą się zaś lipy, dęby, wiązy, kasztanowce, klony, buki, jesiony lub graby.

Ogród francuski a angielski – czym się różnią?

Ogród francuski w sztuce ogrodniczej królował aż przez 150 lat. W miarę upływu czasu klasyczny model przekształcił się w naśladujący naturę park krajobrazowy. Ten z kolei ewoluował w ogród angielski – diametralnie różny od aranżacji w stylu francuskim.

Czym więc różni się ogród francuski od angielskiego? U podstaw tego pierwszego leży chęć dominacji człowieka nad naturą. Przejawia się ona w starannym formowaniu roślinności, geometrycznych kształtach i symetrycznej organizacji przestrzeni. Z kolei ogród angielski narodził się z fascynacji dziką naturą, pełną asymetrii i różnorodności. Cechuje go swoboda i sielskość, rośliny są w nim bujne i kolorowe. Różnice między ogrodem francuskim i angielskim leżą też w panującej w nich atmosferze – kompozycje barokowe cechuje monumentalizm i przepych, zaś angielskie romantyzm i tajemniczość.

Ogród francuski – jak go zaprojektować krok po kroku?

W ogrodzie w stylu francuskim dom uważany jest za centralny punkt kompozycji i tym samym roślinność powinna być dopasowana do jego architektury. Nie może być on przesłaniany przez drzewa ani wysokie żywopłoty – najlepiej, aby ogród francuski przed domem składał się z parterów i niskich, strzyżonych krzewów. Jak zawsze w momencie planowania aranżacji, najlepszymi przyjaciółmi będą kartka papieru i ołówek. Jak zatem narysować ogród francuski?

Krok 1. Wyznacz alejki w ogrodzie francuskim

Jednym ze znaków rozpoznawczych jardin à la française są wysypane żwirem lub wyłożone kamieniem proste, symetryczne ścieżki. W przypadku miniogrodu francuskiego możesz zaplanować tylko jedną alejkę, biegnącą np. od tarasu do furtki wyjściowej. Jeśli dysponujesz większym terenem, możesz pokusić się o stworzenie bardziej skomplikowanego wzoru np. Patte d'Oie.

Krok 2. Zaplanuj kwietniki w ogrodzie francuskim

Wokół domu powinny znaleźć się partery, czyli rabaty wypełnione przez jak najniższe rośliny. Nie muszą być wymyślne, najważniejsze by były zgeometryzowane – dla ułatwienia na początku trzymaj się jednego kształtu. Gdy już sporządzisz pierwszy szkic ogrodu francuskiego, spróbuj wzbogacić przestrzeń o kolejne figury.

Krok 3. Zaprojektuj wzory na kwietnikach

Barokowe partery cechowały się misternymi kompozycjami z kwitnących roślin, trawy, żwirku i bukszpanu. Partery dywanowe miały za zadanie imitować wzory perskich dywanów. W domowym ogródku oczywiście trudno odtworzyć tak wymyślne i pracochłonne kompozycje – plan ogrodu francuskiego oprzyj więc na wzorach, których utrzymanie nie sprawi Ci zbyt wiele kłopotu. Rabaty możesz na przykład obsiać trawą lub obsadzić niskimi roślinami, a pozostałą przestrzeń wysypać żwirem lub piaskiem.

Krok 4. Wybierz drzewa i krzewy do ogrodu francuskiego

Kwiaty i niewysokie krzewy ozdobne wystarczą, gdy aranżujesz mały ogród francuski. Jeśli jednak ogród jest duży, warto wprowadzić do niego wysokie rośliny – pamiętaj, by umieścić je na dalszym planie. Długą aleję obsadź drzewami lub starannie przystrzyżonymi krzewami – możesz je też posadzić przy okalającym ogród płocie. Spektakularne topiary wymagają niestety ciągłej kontroli i regularnego strzyżenia, ale nagrodą za trud jest harmonijny i schludny efekt.

Krok 5. Wybierz dodatki do ogrodu w stylu francuskim

W pięknym i misternie zaprojektowanym ogrodzie francuskim stwórz miejsce, z którego będzie go można wygodnie podziwiać. Nieodzowne są ławki ogrodowe – umieść je pod domem, na obrzeżu żwirowej alejki lub pod drzewami. Warto też zadbać o odpowiednie oświetlenie ogrodu francuskiego, które wydobędzie jego urodę również wieczorem.

Ozdoby do ogrodu, które pomogą wykreować kojarzący się z francuską architekturą klimat to posągi, fontanny i niewielkie pawilony. W przydomowym ogródku warto postawić dobrej jakości rzeźbę czy donicę o klasycznym kształcie – w centrum rabaty, na przecięciu się ścieżek albo na krańcu alei.

Francuski ogród barokowy ma zarówno swoich fanów, jak i przeciwników. Jego twórcy w swoich projektach nawiązywali do filozofii, sztuki i muzyki, stąd też skomplikowane nazwy i koncepcje związane z tym stylem aranżacji roślin. Oczywiście projektując przydomowy ogród francuski, nie musisz wprowadzać do niego wszystkich barokowych elementów – potraktuj je raczej jako inspirację.