Trejaż ogrodowy – urokliwy element małej architektury

Choć w aranżacjach ogrodów wciąż największą popularnością cieszą się klasyczne rabaty i grządki, coraz częściej spotykane są elementy architektoniczne. Jedną z najbardziej praktycznych i jednocześnie ozdobnych tego typu form, są trejaże służące eksponowaniu pnączy. Te pełne uroku ażurowe konstrukcje mają za sobą długą tradycję – pojawiały się już w starożytności, a szczególnie imponujące formy i rozmiary osiągały w ogrodach renesansowych i barokowych.

Trejaż – co to takiego?

Trejaż jest jedną z form małej architektury ogrodowej, bardzo podobną do pergoli i ozdobnych kratownic. Funkcją tych trzech konstrukcji jest podtrzymywanie roślin pnących i tworzenie z nich aranżacji o wybranym kształcie. Pergola składa się z dwóch szeregów biegnących równolegle słupków z ażurowym zadaszeniem, które wraz z porastającymi je pnączami może dawać cień. Z kolei kratownica jest najprostszą z ozdobnych podpór, wykonaną z krzyżujących się listew lub deszczułek – najczęściej instaluje się ją na ścianach domów i werand, choć może zostać ustawiona na samodzielnych fundamentach lub połączona z donicami kwiatowymi.

Trejaż najczęściej ma postać jednego szeregu słupków połączonych na szczycie poziomą belką – w zasadzie można go uznać za połowę pergoli. Ze względu na swoją konstrukcję nie tworzy zacieniającego daszku, tak więc jego funkcja sprowadza się głównie do dekoracji. Za jego pomocą można również odseparować część ogrodu lub osłonić go od wzroku sąsiada. Dla urozmaicenia może być również łączony z pergolami i altanami.

Z czego zrobić trejaż?

Trejaże najczęściej wznosi się na wysokość od 1,5 metra do 3 metrów, a do ich konstrukcji wykorzystuje się drewno lub metal. Drewno szczególnie pasuje do ogrodów romantycznych, trzeba jednak pamiętać o jego wrażliwości na czynniki atmosferyczne. Trejaż drewniany powinien być fabrycznie zaimpregnowany metodą ciśnieniową lub bardzo starannie pokryty impregnatem już po zakupie. Niewątpliwe dużo trwalszym materiałem jest metal – decydując się na trejaż metalowy trzeba jednak zwrócić uwagę czy został on ocynkowany lub wykonany z nierdzewnego stopu. Metalowe konstrukcje nadają się do ustawiania głównie w cieniu, bowiem latem pod wpływem silnego słońca mogą się mocno nagrzać i poparzyć pnące się po nich rośliny.

Materiał wykorzystany do budowy trejażu należy dopasować do rodzaju i ciężaru roślin, które będą się na nim wspierać. Pnączom o pędach wiotkich i delikatnych wystarczą podpory z cienkich listewek. Rośliny wytwarzające grubsze łodygi, które nie rozrastają się jednak w zwartą masę, potrzebują trejaży skonstruowanego z tzw. krawędziaków (grubych deszczułek) lub ze stalowych rurek i prętów. Najbardziej masywna powinna być konstrukcja wzniesiona dla pnączy tworzących gęste ściany liści – musi być ona wykonana z krawędziaków i belek lub metalowych słupków.

Zalety trejażu

Podstawową funkcją trejażu jest zdobienie ogrodu i urozmaicanie jego aranżacji. Dzięki takiej konstrukcji roślinne formacje zyskują zróżnicowaną wysokość i ciekawą strukturę. Trejaże można wykorzystać również jako ścianki dzielące ogród na mniejsze “pokoje”. Można je również wykorzystać do zasłonięcia ogrodowych szop, kompostowników, betonowych płotów i ścian czy pojemników na śmieci. Choć to pergola jest najbardziej efektywna w zapewnieniu w ogrodzie dodatkowego cienia, również i trejaż może zapewnić pewną osłonę przed słońcem. W tym celu można na przykład umieścić go przy południowej ścianie domu i hodować na nim pnącza liściaste – ich bujne liście latem osłonią dom przed upałem, a zimą nagie pędy będą przepuszczać cenne promienie słoneczne. Trejaże warto również zastosować na grządkach warzywnych – na lekko pochyłych tyczkach można uprawiać pnącza, które będą ocieniały wrażliwe na słońce warzywa rosnące pod nimi, np. sałatę.

W niewielkich warzywnikach trejaż może się sprawdzić również jako sposób na oszczędność miejsca. Inną jego zaletą jest ułatwienie uprawy, bowiem warzywa pnące się po tyczkach potrzebują mniej wody, zaś wyszukiwanie i zbieranie dojrzałych warzyw przebiega zręczniej i szybciej. Z kolei dzięki znaczącemu podniesieniu roślin ponad poziom gruntu przepływ powietrza w ogrodzie staje się lepszy, co pomaga uniknąć niektórych chorób kwiatów i warzyw.

Rodzaje trejaży

Najprostszy, najbardziej podstawowy kształt trejażu to rząd słupków połączonych poprzeczną belką. Można jednak modyfikować kształt konstrukcji w odniesieniu do konkretnych potrzeb uprawowych lub ze względów czysto estetycznych. Dla warzyw o delikatnych pnączach można wypróbować trejaż zbudowany ze skrzyżowanych bambusowych tyczek – są one lekkie, wytrzymałe i łatwe do samodzielnej instalacji. Cienkie tyczki można również spróbować związać na szczycie, tworząc kształt przypominający tipi.

Trejaże dostępne w sklepach ogrodniczych często mają bardziej ozdobny kształt, zwłaszcza jeśli chodzi o te wykonane z metalu. Jeśli chcemy zaaranżować nasz ogród w bardziej finezyjny sposób, możemy na przykład wybrać trejaż stalowy o przęsłach inspirowanych kształtem okien w średniowiecznych katedrach. Trejaż “gotycki” jest dość wąski i smukły, a jego wierzchołek schodzi się w szpic. Z kolei trejaż “romański” jest nieco szerszy, a jego wierzchołek kończy się łukiem.

Miłośnikom minimalizmu i współczesnego designu do gustu mogą przypaść trejaże nowoczesne w formie poziomych belek osadzonych na prostokątnej ramie. Jeszcze bardziej awangardowym rozwiązaniem są instalowane na ścianach trejaże modułowe, których kształty można dowolnie zmieniać poprzez odkręcanie i przykręcanie wybranych elementów. Dostępne są również trejaże heksagonalne oraz trejaże o modułach w kształtach nieregularnych i abstrakcyjnych.

Rośliny na trejaż

W obsadzeniu trejaża sprawdzą się właściwie wszystkie rośliny pnące. Jeśli nasza konstrukcja ma mieć charakter ozdobny możemy wybierać z naprawdę dużej ilości pnączy kwitnących. Na stanowiskach nasłonecznionych dobrze będzie czuł się popularny groszek pachnący, nasturcja pnąca, powojnik i męczennica. Warto również skorzystać z nieco mniej znanych, za to bardzo imponujących roślin, takich jak kobea pnąca, milin amerykański czy rodochiton. Z kolei w miejscach cienistych na trejażach dobrze rozkrzewi się bluszcz pospolity i dzikie wino. Z odmian kwitnących warto sięgnąć po pachnące wiciokrzewy, bujnie rozrastającą się hortensję pnąca czy łatwą w uprawie akebię.

Trejaże z powodzeniem można zastosować w uprawie popularnych warzyw, takich jak ogórki, pomidory, fasola, groch czy dynia. W bardziej sprzyjających warunkach można też użyć ich do hodowli melonów, tykw i kabaczków.