Samowola budowlana – wszystko o karach, legalizacji i przedawnieniu

Co oznacza samowola budowlana w 2022 roku i jak jej uniknąć? Dziś odpowiemy na kilka najczęściej zadawanych pytań dotyczących tej kwestii. Czytaj dalej, a dowiesz się między innymi, jaka grzywna grozi za samowolę budowlaną w 2022 roku, jak zalegalizować samowolę budowlaną, ile kosztuje legalizacja samowoli budowlanej oraz kiedy samowola budowlana ulega przedawnieniu. Zapraszamy do lektury!

Spis treści:

Samowola budowlana – co to jest?

Samowola budowlana w 2022 roku – kiedy do niej dochodzi?

Samowola budowlana w 2022 roku – kary

Legalizacja samowoli budowlanej w 2022 roku – krok po kroku

Samowola budowlana a zasiedzenie – co warto wiedzieć?

Przedawnienie samowoli budowlanej w 2022 roku – kiedy następuje?

Samowola budowlana poprzedniego właściciela – co warto wiedzieć?

Samowola budowlana w 2022 roku – gdzie ją zgłosić?

Samowola budowlana – co to jest?

Czy kwestię samowoli reguluje Prawo budowlane? Samowola budowlana to termin, który nie jest precyzowany przez ten akt prawny. Czym w takim razie jest samowola budowlana? W 2022 roku definicji nie znajdziesz również w przepisach innych aktów normatywnych zawierających reguły dotyczące kwestii budowlanych. Za samowolę budowlaną powszechnie uznaje się jednak:

• budowę obiektu bez pozwolenia na budowę lub bez zgłoszenia,
• budowę obiektu mimo wydania sprzeciwu do zgłoszenia,
• rozbudowę istniejącego już budynku bez zgłoszenia lub pozwolenia.

Samowolą budowlaną będą nie tylko zrealizowane już prace, ale też samo przystąpienie do budowy i remontu bez pozwolenia, zgłoszenia lub pomimo wydania do niego sprzeciwu.

Zobacz też: Ile kosztuje budowa domu? Sprawdź szacunkowy koszt budowy domu

Samowola budowlana w 2022 roku – kiedy do niej dochodzi?

Kiedy występuje samowola budowlana? Samowola budowlana w 2022 roku występuje w przypadku wszelkich robót budowlanych, które są niezgodne z obowiązującymi obecnie przepisami. Skąd czerpać informacje, jakie prace remontowe i budowlane wymagają zgłoszenia lub pozwolenia? Co nie jest samowolą budowlaną?

W prawie budowlanym znajdziesz listy inwestycji, które:

• nie wymagają pozwolenia na budowę,
• wymagają zgłoszenia,
• nie wymagają ani zgłoszenia, ani pozwolenia.

Mając te dane, łatwo wywnioskować, jakie realizacje będą wymagały uzyskania pozwolenia na budowę.

Kto stwierdza samowolę budowlaną? Najczęściej wykrycie samowoli budowlanej jest wynikiem sąsiedzkiego donosu. Decyzję o tym, czy w konkretnym przypadku można stwierdzić samowolę budowlaną, podejmuje inspektor nadzoru budowlanego.

Przeczytaj również: Budowa domku letniskowego – czy wymaga pozwolenia? Sprawdź przepisy

Samowola budowlana w 2022 roku – kary

Jak uniknąć kary za samowolę budowlaną? Jaki mandat za samowolę budowlaną może Ci grozić? Według Prawa budowlanego osoba podejmująca samowolę budowlaną może podlegać karze grzywny. To nowość, która została wprowadzona po wejściu w życie zmian w prawie budowlanym we wrześniu 2020 roku. Wcześniej za samowolę budowlaną groziła również kara pozbawienia wolności.

Dopuściłeś się samowoli budowlanej? Jaka grzywna Ci grozi? Mimo że przepisy zostały nieco złagodzone i za samowolę budowlaną nie grozi już kara pozbawienia wolności, to grzywny nadal są bardzo wysokie i dotkliwe – w skrajnych przypadkach mogą sięgać nawet miliona złotych.

Jak uniknąć kary za samowolę budowlaną? Konsekwencje mogą być przykre, ale można spróbować im zapobiec. Sposobem jest wystąpienie o umorzenie postępowania ze względu na znikomą szkodliwość społeczną czynu lub wskazanie, że sprawca nie miał świadomości, że należało dopełnić konkretnych formalności. Trzeba mieć jednak na uwadze, że ta druga opcja jest bardzo trudna do udowodnienia przed sądem.

Legalizacja samowoli budowlanej w 2022 roku – krok po kroku

Jak wygląda kwestia legalizacji samowoli budowlanej w 2022 roku? Nowe prawo budowlane obowiązujące od września 2020 roku wprowadza uproszczoną procedurę legalizacji budowlanej dotyczącą budynków wybudowanych ponad 20 lat temu.

Jak zalegalizować samowolę budowlaną w 2022 roku?

Zacznijmy od wyjaśnienia standardowej procedury legalizacji samowoli. Po wykryciu samowoli budowlanej, dotyczącej inwestycji w trakcie budowy, nadzór budowlany wyda decyzję o wstrzymaniu prac. W takiej sytuacji inwestor otrzymuje informację o możliwości złożenia wniosku o legalizację i konieczności uiszczenia opłaty legalizacyjnej w ciągu 30 dni od otrzymania pisma.

W ramach procedury legalizacyjnej należy złożyć komplet dokumentów, m.in. zaświadczenie wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, w razie braku obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego. Złożenie kompletu dokumentów jest traktowane jako wniosek o zatwierdzenie projektu budowlanego oraz pozwolenie na wznowienie robót budowlanych w przypadku, gdy budowa nie została ukończona.

Kiedy można dokonać legalizacji samowoli budowlanej? Pozwolenie na dalszą budowę może być wydane, jeśli:

• projekt zagospodarowania działki lub terenu jest zgodny z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, zwłaszcza z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego,

• projekt budowlany jest kompletny i posiada wszelkie wymagane opinie, uzgodnienia i pozwolenia,

• projekt budowlany został wykonany przez osobę, która posiada wymagane uprawnienia budowlane.

Legalizacja samowoli budowlanej po 20 latach – kiedy jest możliwa?

Nowe przepisy pozwalają również na uproszczoną legalizację samowoli budowlanej, czyli abolicję budowlaną. Dotyczy ona budynków, które są użytkowane przez co najmniej 20 lat oraz dla których sporządzono ekspertyzę techniczną i ekspertyzę geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej.

Abolicja budowlana nie przewiduje konieczności uiszczenia opłaty legalizacyjnej. W przypadku starszych budynków główne znaczenie ma ekspertyza techniczna, z której ma jasno wynikać, że budynek nadaje się do użytkowania oraz nie stwarza zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi.

Ile kosztuje legalizacja samowoli budowlanej w 2022 roku?

Koszt legalizacji samowoli budowlanej uzależniony jest od rodzaju samowoli. Legalizacja samowoli budowlanej wynikającej z braku zgłoszenia prac budowlanych kosztuje od 2,5 do 5 tys. zł.

W przypadku budowy bez pozwolenia kwotę należy obliczyć na podstawie wzoru zawartego w art. 59f Prawa budowlanego. Kwotę 500 zł mnoży się razy 50, a następnie razy współczynnik kategorii i wielkości obiektu (można je znaleźć w załączniku do Prawa budowlanego). Bezpłatna legalizacja samowoli budowlanej możliwa jest w przypadku uproszczonej legalizacji.

Samowola budowlana a zasiedzenie – co warto wiedzieć?

Czy istnieją zależności pomiędzy zasiedzeniem a samowolą budowlaną? Zasiedzenie to sposób nabycia np. nieruchomości na skutek upływu czasu, przez jej długotrwałe (długość użytkowania w poszczególnych przypadkach określa kodeks cywilny) użytkowanie przez osobę niebędącą jej właścicielem. Żaden inny czynnik, również wykonana na terenie obiektu samowola budowlana, nie ma wpływu na stwierdzenie zasiedzenia.

Przedawnienie samowoli budowlanej w 2022 roku – kiedy następuje?

Czy samowola budowlana ulega przedawnieniu i jeśli tak, to po jakim czasie? Jeśli dopuściłeś się samowoli budowlanej, powinieneś wiedzieć, że przedawnienie w 2022 roku nie jest możliwe. Oznacza to, że skontrolowany może zostać zarówno nowy budynek, jak i ten wybudowany kilkanaście lat temu. Dobrym rozwiązaniem dla właścicieli starszych budynków wybudowanych bez pozwolenia jest rozpoczęcie uproszczonej procedury legalizacyjnej, o której pisaliśmy wyżej.

Samowola budowlana poprzedniego właściciela – co warto wiedzieć?

Odziedziczona samowola budowlana lub kupno domu z samowolą budowlaną mogą być niemiłą niespodzianką. Jeśli dowiesz się, że nieruchomość, którą dysponujesz, została wybudowana bez niezbędnych pozwoleń, powinieneś rozpocząć procedurę legalizacyjną – standardową, jeśli budynek jest nowy lub uproszczoną, jeśli został wybudowany ponad 20 lat temu.

Samowola budowlana w 2022 roku – gdzie ją zgłosić?

Zdarza się, że samowola budowlana nie dotyczy prac wykonywanych na działce należącej do inwestora, a tych, które wykonywane są bezprawnie na cudzej ziemi. W takich sytuacjach należy reagować jak najszybciej. Gdzie zgłosić samowolę budowlaną na cudzym gruncie? Jeśli chcesz zgłosić samowolę budowlaną sąsiada lub innej osoby, która bezprawnie rozpoczyna budowę, skieruj się do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego.

Przepisy dotyczące samowoli budowlanej w 2022 roku zostały złagodzone, nadal jednak za budowę bez zgłoszenia czy pozwolenia grożą dotkliwe grzywny. Warto więc zadbać o dopełnienie wszelkich formalności, by uniknąć niepotrzebnego stresu.