Jak odpowiednio rozplanować oświetlenie w mieszkaniu?

Materiały, faktury, kolory, wreszcie meble i sprzęty – każdy z tych elementów składa się na kompletny, spójny projekt aranżacji wnętrza. Nie możemy zapomnieć jeszcze o jednym czynniku. Takim, który podkreśli atuty wnętrza i ukryje jego ograniczenia, wpłynie na nasze postrzeganie przestrzeni, doda lub ujmie centymetrów, uwydatni detale. Tak, dobre oświetlenie potrafi to wszystko.

Wydaje się, że kiedyś mniejszą wagę przykładaliśmy do oświetlenia. Wystarczyło zamontować jedną lampę nasufitową, w większych pomieszczeniach dodatkową lampkę, ewentualnie – jeśli byliśmy bardziej pomysłowi – kilka kinkietów. Kierowaliśmy się przy tym paroma uniwersalnymi zasadami. Teraz projekty oświetlenia powstają na miarę danego wnętrza, jego funkcji i potrzeb domowników. Nie mniej jednak możemy wyróżnić tu parę podstawowych reguł oraz zasad.

W projektowaniu oświetlenia jednym z najważniejszych haseł jest „strefowość”. Czasy podkreślania podziałów funkcjonalnych w bardzo kategoryczny sposób, czyli za pomocą ścian, dawno już minęły. Teraz na jednej przestrzeni może współistnieć wiele stref pełniących funkcje poszczególnych pomieszczeń – celowość oraz zadaniowość każdej z nich należy podkreślić za pomocą oświetlenia. Kuchnia nie jest oddzielana od jadalni ani salonu; często też mamy do czynienia z wnętrzami loftowymi, gdzie podziały są pozorne, a światło dzienne dyskretnie przemyka do jego najdalszych zakamarków…

„Projektując oświetlenie w otwartej przestrzeni, łączącej w sobie kilka stref, należy z jednakową starannością myśleć zarówno o funkcjonalności wybranych opraw, jak również o estetyce ich zestawienia – przekonuje Katarzyna Hampel z EG Projekt. Powinniśmy starać się unikać stosowania kilku przykuwających uwagę opraw jednocześnie. Otwarta przestrzeń, łącząca w sobie kilka funkcji, wymaga przede wszystkim określenia dominanty - miejsca, które zdefiniuje charakter wnętrza. Może być to strefa ze stołem jadalnianym, którą podkreślimy efektowną lampą wiszącą, dającą ciepłe, miękkie światło skierowane w dół” – podpowiada projektantka.

Pomimo strefowości nowoczesnych wnętrz nie powinniśmy projektować oświetlenia w poszczególnych miejscach w oderwaniu od kolejnych – np. oświetlenia w kuchni bez uwzględnienia lamp w salonie. Dopasujmy je nie tylko jeśli chodzi o estetykę, wykończenie, materiały i styl, ale również natężenie i parametry świetlne tak, aby nie okazało się, że wskutek nadmiaru światła będziemy w swoim wnętrzu czuć się niekomfortowo.

Spójna kompozycja

Aby odpowiednio zaplanować oświetlenie w domu lub mieszkaniu, musimy przemyśleć, jakie funkcje powinno pełnić. Za realizację danych zadań będą odpowiadać oświetlenie ogólne, miejscowe (także kierunkowe) oraz dekoracyjne – dostosowane do powierzchni pomieszczeń, ich wysokości, liczby okien oraz ustawienia mebli. Zacznijmy od salonu. Aby podkreślić jego wypoczynkowy charakter, warto postawić na oświetlenie z możliwością płynnej regulacji. W razie potrzeby przekręcamy przełącznik, uzyskując ciepłe, miękkie, dyskretne światło, idealne do leniwego wylegiwania się na kanapie. Pomyślmy o oświetleniu głównym, ogólnym (zamontujmy je np. nad stolikiem kawowym, a nie na środku pomieszczenia) oraz pomniejszych punktach przypisanych do danych miejsc (np. lampa stojąca za fotelem). Przydadzą się regularnie rozmieszczone punkty „orientacyjne” w instalacji oświetleniowej, np. kilkanaście centymetrów od podłogi lub w suficie podwieszanym.

Niezwykle istotne jest odpowiednie oświetlenie w kuchni, szczególnie blatu roboczego – takie, które umożliwi komfortową pracę. „Tu sprawdzą się proste oprawy natynkowe bądź wpuszczane w sufit podwieszany. Warto również zastosować oświetlenie podszafkowe w formie listwy LED osłoniętej mleczną maskownicą, która dodatkowo doświetli blat” – tłumaczy Katarzyna Hampel z EG Projekt.

Jednocześnie nie możemy zapomnieć o oświetleniu w strefach komunikacyjnych, jak np. hol czy korytarz, nawet jeśli funkcjonują na wspólnej przestrzeni z kuchnią, jadalnią czy salonem – podkreślmy ich odmienność od pozostałych stref, nie tworząc przy tym jednak aranżacyjnych dysonansów. „Strefa komunikacyjna powinna być oświetlona podobnie do kuchni - przy wykorzystaniu prostych opraw dających mocne, równomierne światło. Dobrym pomysłem jest wykorzystanie tych samych lamp, zarówno w części korytarza i w kuchni. Dzięki temu unikniemy wizualnego chaosu. Dodatkową scenę świetlną uzyskamy poprzez wybór kinkietu - sprawdzi się on bardzo dobrze nad lustrem lub w okolicy ewentualnego siedziska” – podpowiada projektantka.

Nie błądź po ciemku

Istotne jest zapewnienie bezpieczeństwa czy komfortu użytkowania wnętrza także w nocy. Warto pomyśleć o dyskretnym oświetleniu stricte dedykowanym usprawnieniu komunikacji i poruszaniu się po domu lub mieszkaniu bez potrzeby włączania głównych lamp. „O takie rozwiązania pytają przede wszystkim właściciele większych domów, w których tras komunikacyjnych jest nieco więcej, ale też takich, w których znajdują się ciemne pomieszczenia, jak łazienki bez okien. To poza tym dobre rozwiązanie, kiedy wśród użytkowników są dzieci. W tym przypadku delikatne oświetlenie może być uruchamiane przez czujkę ruchu albo też świecić przez całą noc. Są to najczęściej różnego typu oświetlenia LED-owe - z racji ich ekonomiczności, np. poukrywane, dyskretne źródła światła, podświetlona w ten sposób wnęka czy łazienkowa półka. Czasami wykorzystuje się podświetlane oprawy elektroinstalacyjne” – mówi Adam Bronikowski, projekt z pracowni Hola Design.

Pamiętajmy, że oświetlenie powinniśmy zaplanować na bardzo wczesnym etapie, czyli wraz z projektem instalacji elektrycznej. Już wtedy – dysponując jedynie planami architektonicznymi lub nie wykończonym jeszcze wnętrzem – musimy ustalić, w którym miejscu postawimy fotel, w którym biurko oraz którędy przebiegną trakty komunikacyjne.