Olej do drewna – jaki preparat do olejowania drewna wybrać? Przydatne wskazówki
Olejowanie drewna jest sposobem konserwacji drewna, który ma wielowiekową tradycję. Współcześnie, na fali powrotu do tradycyjnego rzemiosła i technik, olejowanie staje się znowu bardzo popularne. Kluczem do uzyskania doskonale zabezpieczonego drewna jest jednak odpowiedni środek do olejowania. Jak spośród różnych dostępnych na rynku produktów wybrać najlepszy olej do drewna? Czym różnią się poszczególne preparaty olejowe? Na co zwrócić uwagę podczas zakupów? Przedstawiamy wskazówki, dzięki którym wybór oleju do drewna nie będzie stanowił problemu.
Stojąc przed wyborem środka do konserwacji drewna, wiele osób zastanawia się, czy wybrać lakier, lazurę, wosk czy olej do drewna. Ze względu na swoje właściwości i łatwość aplikacji coraz częściej wybierany jest specjalistyczny olej do drewna. Środek ten nakładany jest na surowe, odpowiednio przygotowane drewno za pomocą pędzla lub ściereczki. Nie wymaga więc użycia profesjonalnych narzędzi i posiadania szczególnych zdolności manualnych. Zaletą używania preparatów olejowych do drewna jest także fakt, że olej wnika głęboko w strukturę drewna, chroniąc je nie tylko powierzchniowo przed wilgocią, szarzeniem, pękaniem w wyniku schnięcia oraz promieniami UV. Dodatkowo olej, w przeciwieństwie do lakieru, farby czy lazury do drewna, nie pozostawia na drewnie warstwy ochronnej, tzw. filmu, który z czasem może zacząć pękać i łuszczyć się. Drewno po olejowaniu posiada widoczny rysunek słojów, głęboki kolor oraz satynowy połysk i przyjemną w dotyku fakturę.
Co można olejować?
Środki konserwujące na bazie oleju stosować można do zabezpieczenia drewna egzotycznego, liściastego i iglastego zarówno wewnątrz budynków, jak również na zewnątrz. W pomieszczeniach najczęściej wybierane są one do ochrony drewnianych posadzek oraz schodów. Producenci w ofercie mają więc specjalne mieszanki, które nazywane są olejami do parkietów, olejami do podłóg drewnianych czy olejami do schodów. Z powodzeniem specjalistyczne oleje do drewna można użyć również do konserwacji drewnianych blatów kuchennych czy łazienkowych (oleje do blatów), a także do zabezpieczenia drewnianych mebli (oleje do mebli).
Ze względu na świetne właściwości chroniące przed wilgocią i promieniami ultrafioletowymi oleje do drewna sprawdzą się także w przypadku drewnianych konstrukcji czy mebli używanych na zewnątrz. Większość producentów posiada w swojej ofercie środki olejowe zabezpieczające podłogi tarasów wykonane z drewna egzotycznego lub rodzimych gatunków twardego drewna (np. akacji, dębu czy jesionu), ale także belki tarasów, drzwi, okiennice itp. Najczęściej nazywane są one po prostu olejami do tarasów, olejami tarasowymi, olejami do desek tarasowych lub olejami do użytku na zewnątrz czy olejami do drewna na zewnątrz.
Oleje do drewna coraz częściej wykorzystywane są także do ochrony drewnianych mebli ogrodowych (oleje do mebli ogrodowych), huśtawek, pergoli, balustrad, a nawet płotów.
Jaki skład ma specjalistyczny olej do drewna?
Preparaty olejowe do drewna, niezależnie czy mowa o olejach do parkietów, olejach do tarasów, olejach do mebli czy olejach do blatów, w składzie mają przede wszystkim oleje roślinne pozbawione protein. Przeważnie jest to olej lniany, który – ze względu na stosunkowo wysoką cenę – w tańszych preparatach zastępowany bywa również niejadalnym olejem słonecznikowym lub olejem tungowym.
W składzie olejów do drewna znaleźć można również naturalne barwniki (w olejach barwiących), naturalne żywice (w olejach twardniejących), estry olejów drzewnych (np. sosnowego) oraz – coraz rzadziej – rozcieńczalniki. Podczas zakupów oleju do drewna, warto sprawdzać ich skład na etykiecie. Może się bowiem okazać, że niezależnie od nazwy producenta, olej do parkietów ma taki sam skład jak olej do mebli, a olej do tarasów z powodzeniem może być wykorzystany do konserwacji pergoli, płotów czy okiennic.
Do olejowania drewna nie powinno się stosować olejów jadalnych. Środki do konserwacji drewna powinny zawierać niejadalny olej roślinny bez protein. Dlaczego złym wyborem jest olejowanie drewna olejem spożywczym czy olejem kokosowym? W odróżnieniu od jadalnego oleju np. lnianego, kokosowego czy słonecznikowego, specjalistyczne oleje do drewna bez protein mocniej penetrują jego strukturę, szybko wysychają, a po czasie, w wyniku kontaktu z tlenem, nie jełczeją i nie uwalniają nieprzyjemnego zapachu.
Jakie oleje do drewna dostępne są na rynku?
Oleje barwiące i oleje bezbarwne
Większość olejów do drewna to oleje bezbarwne. W ich składzie znajduje się przede wszystkim niejadalny olej roślinny bądź mieszanka olejów (lnianego, słonecznikowego i tungowego). Opcjonalnie olej bezbarwny do drewna może być wzbogacony o żywice, które twardniejąc sprawiają, że drewno jest zabezpieczone nie tylko przed wilgocią i promieniami UV, ale także przed uszkodzeniami mechanicznymi. Decydując się na bezbarwne oleje do drewna, trzeba pamiętać, że chociaż nie zawierają barwiących pigmentów, delikatnie zmieniają kolor naturalnego surowego drewna. Po wchłonięciu oleju w strukturę drewna, jego zewnętrzna warstwa oznacza się głębszym i bardziej intensywnym odcieniem naturalnego drewna.
W przypadku barwiących olejów do drewna, mieszanka olejowa wzbogacona może być nie tylko o żywice, ale także o naturalne pigmenty. W efekcie, po zastosowaniu kolorowego oleju do drewna, uzyskuje się dekoracyjny efekt. Drewno pokryte olejem barwiącym ma widoczny rysunek słojów, ale zostaje zafarbowane na wybrany przez nas kolor. Bardzo często oleje barwiące dostępne są w ograniczonej liczbie kolorów, ale niektórzy producenci oferują możliwość uzyskania koloru oleju do drewna z mieszalnika. Tego typu olej do drewna najczęściej stosuje się do dekoracji i ochrony drewna podłogowego bądź ogrodowych elementów drewnianych.
Oleje do drewna egzotycznego, oleje do drewna liściastego i oleje do drewna iglastego
Oleje do drewna można podzielić na grupy pod względem typu drewna, do którego impregnacji mogą być stosowane. Drewno iglaste, drewno liściaste oraz drewno egzotyczne posiadają bowiem różną zawartość naturalnych żywic, co wpływa na ich twardość oraz możliwość wchłaniania oleju w głąb swojej struktury. Producenci wyróżniają więc specjalne oleje do drewna egzotycznego, oleje do drewna liściastego oraz oleje do drewna iglastego. W ich składzie znaleźć można różną, dopasowaną do konkretnych gatunków drewna, zawartość żywic.
Przed zakupem konkretnego produktu warto dokładnie sprawdzić wytyczne producenta co do stosowania oleju do drewna. Często okazuje się bowiem, że np. preparat określany jako olej do drewna iglastego jest tak naprawdę olejem uniwersalnym i z powodzeniem można zastosować go również do drewna egzotycznego i liściastego.
Oleje twardniejące i oleje nietwardniejące
Oleje do drewna można podzielić również na oleje twardniejące i nietwardniejące. W składzie olejów twardniejących można znaleźć dodatek naturalnych bądź syntetycznych żywic. Substancje te sprawiają, że drewno zabezpieczone jest przed uszkodzeniami mechanicznymi dzięki dodatkowej twardniejącej powłoce żywicznej. Oprócz tego oleje twardniejące, ze względu na obecność rozpuszczalników takich, jak np. terpentyny czy wodorki węgla, wysychają przeważnie szybciej niż oleje do drewna nietwardniejące. Wadą olejów twardniejących może być dla niektórych osób intensywny zapach żywic, który wietrzeje w czasie od kilku do kilkunastu godzin po zaolejowaniu drewna. Olej twardniejący najlepiej wybierać do zabezpieczania powierzchni drewnianych, które będą często i intensywnie używane. Sprawdzi się z pewnością jako wykończenie podłóg drewnianych wewnątrz budynków, zwłaszcza z miękkich gatunków drewna (np. jako olej do podłóg sosnowych). Można go zastosować również jako olej do impregnacji tarasów czy olej do blatów kuchennych i łazienkowych. Ze względu na silny zapach wymaga solidnego wietrzenia po użyciu.
W przypadku olejów nietwardniejących zamiast żywic i rozpuszczalników, w składzie znaleźć można dodatek soli mineralnych różnego typu. Ich zadaniem jest skrócenie czasu schnięcia oleju, który penetruje struktur drewna. Oleje nietwardniejące doskonale chronią drewno naturalne przed nasiąkaniem wilgocią, szarzeniem i rozsychaniem. Ich minusem jest jednak fakt, że zaolejowane nimi drewno można łatwo uszkodzić mechanicznie, gdyż nie posiada dodatkowej twardej, żywicznej powłoki. Nie będzie to problemem przy zabezpieczaniu drewnianych mebli czy drewnianych elementów, które nie będą mocno eksploatowane (np. płotów czy balustrad). Jeżeli zamierzamy pokryć olejem nietwardniejącym podłogę czy taras, warto dodatkowo wykończyć je warstwą twardniejącego wosku do drewna. Dzięki neutralnemu składowi i niemal niewyczuwalnemu zapachowi oleje z tej kategorii można z powodzeniem używać do impregnacji drewna w pokojach dzieci czy alergików.
Olej surowy i olej gotowany
Naturalne lniane oleje do drewna można kupić jako olej lniany surowy albo jako olej lniany gotowany. Jaka jest między nimi różnica? Pierwszy z nich jest tłoczony na zimno z nasion lnu, a następnie poddawany fizycznemu lub chemicznemu procesowi usuwania protein. W odróżnieniu od oleju gotowanego zdecydowanie głębiej wnika w drewno, jednak jednocześnie odznacza się znacznie dłuższym czasem schnięcia (nawet do 24 godzin). Olej ten, między innymi dzięki naturalnemu składowi, doskonale sprawdzi się jako zabezpieczenie często poddawanych kontaktowi z wodą elementów drewnianych takich, jak np. deski do krojenia, meble czy płoty, balustrady, pergole. Przy zastosowaniu dodatkowej warstwy wosku można olejem surowym pokryć również niemal każdą powierzchnię drewnianą, w tym podłogi wewnątrz i na zewnątrz budynku oraz stopnie schodów.
Olej gotowany natomiast otrzymuje się kilkugodzinnym podgrzewaniu do temperatury kilkudziesięciu stopni gotowego już oleju surowego, czyli tłoczonego na zimno. Wysoka temperatura sprawia, że w oleju lnianym dochodzi do wstępnej polimeryzacji. W efekcie olejowane olejem gotowanym drewno schnie szybciej i nie wypływa z wnętrza drewna na jego powierzchnię (jak ma to miejsce w przypadku stosowania oleju surowego). Jednocześnie jednak olej lniany gotowany zabezpiecza drewno tylko powierzchniowo, czyli zdecydowanie płycej niż olej lniany surowy. Najczęściej olej gotowany używany jest do zabezpieczania blatów mebli czy blatów kuchennych.
Olejowosk
Ciekawym produktem do impregnacji i pielęgnacji drewna jest olejowosk. Wyprodukowany na bazie olejów roślinnych oraz wosku pszczelego jest naturalnym środkiem konserwującym drewniane meble, podłogi, elementy konstrukcyjne. Podwójny skład sprawia, że drewno jest dobrze chronione zarówno przez wilgocią, przesuszeniem, światłem słonecznym, jak również – ze względu na dodatek wosku – przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz zarysowaniami. Olejowosk jest produktem uniwersalnym. Można go użyć zarówno do konserwacji podłóg drewnianych (w tym tarasowych), jak również mebli, elementów drewnianych w ogrodzie.