Suszenie ziół: jak suszyć zioła w domu?

Suszenie jest naturalnym, tradycyjnym i łatwym sposobem konserwacji ziół, który obwarowany jest jednak kilkoma warunkami. Jak suszyć zioła, aby zachowały swoją barwę, aromat i smak? Które metody suszenia ziół są najlepsze – suszenie ziół na świeżym powietrzu, suszenie ziół w piekarniku czy suszenie ziół w suszarce do grzybów i owoców? Czy nietypowe sposoby, takie jak suszenie ziół w lodówce lub też suszenie ziół w mikrofali są skuteczne? Jak długo suszyć zioła? Jak przechowywać zioła suszone? Podpowiadamy, jakie są zasady prawidłowego suszenia i przetrzymywania ziół.

• Kiedy zbierać zioła do suszenia?
• Jak zbierać zioła do suszenia?
• Jak przygotować zioła do suszenia?
• Suszenie ziół na słońcu
• Suszenie ziół w domu
• Suszenie ziół w suszarce do grzybów
• Suszenie ziół w piekarniku
• Suszenie ziół w lodówce
• Suszenie ziół w mikrofalówce
• Jak przechowywać suszone zioła?

Kiedy zbierać zioła do suszenia?

Idealną porą na zbiór ziół jest moment, w którym zioła mają najmocniejszy aromat. Wiosną suszy się zatem zioła gruntowe takie jak liście pokrzywy i szałwii lekarskiej, a latem i wczesną jesienią melisę, miętę, dziurawiec, tymianek i prawoślaz. Przez niemal cały rok można natomiast przeprowadzać suszenie bazylii, suszenie kopru, suszenie pietruszki czy suszenie majeranku z doniczek. Wybór pory dnia na suszenie ziół również nie powinien być przypadkowy. Najlepiej zioła zbierać przed południem w suchy, słoneczny dzień. Dlaczego właśnie wtedy? Wczesnym rankiem zioła mogą być zroszone skraplającą się nocą wodą, a po południu temperatura jest przeważnie tak wysoka, że powoduje szybsze więdnięcie zerwanych ziół. Spokojne przedpołudnie to dobry moment na suszenie ziół również z innego powodu – rośliny te powinno suszyć się od razu po zerwaniu.

Jak zbierać zioła do suszenia?

Podstawową kwestią jest zebranie pełnowartościowych ziół do suszenia. Najlepiej wybierać rośliny przyprawowe rosnące z dala od dróg, opryskiwanych pół uprawnych czy dużych miast. Dlaczego? Zebrane z naturalnych, dzikich łąk zioła są nie tylko najzdrowsze, ale także odznaczają się silniejszym zapachem, a więc większą ilością olejków eterycznych. Jak zbierać zioła? Wystarczy ostre narzędzie do ścinania łodyg, na przykład nóż, nożyce czy sekator, a także wiklinowy kosz czy worek uszyty z naturalnej tkaniny takiej jak len, bawełna czy juta. Wybrane zioła powinno się ścinać na wysokości około 10-15 centymetrów, gdyż to właśnie młode liście z czubka rośliny są najsmaczniejsze i zawierają najwięcej korzystnych substancji.

Jak przygotować zioła do suszenia?

Przed suszeniem zerwane zioła należy „przebrać”, czyli oddzielić od nich chwasty i trawy, a także oderwać zżółknięte, przesuszone, zgniłe czy z widocznymi oznakami chorób liście. Rośliny zbierane w dzikim, naturalnym środowisku nie muszą być myte przed suszeniem. Zamiast tego powinno się nimi delikatnie potrząsnąć, aby zrzucić z nich niepotrzebne resztki innych roślin, pyłki oraz niewielkie owady.

Zioła zabrudzone błotem czy pyłem ziemnym można delikatnie opłukać w misce z wodą lub pod bardzo delikatnym strumieniem wody z kranu. Po wyjęciu z wody powinno się je luźno ułożyć na suchym, nasiąkliwym podłożu, na przykład na papierowym, lnianym czy bawełnianym ręczniku. Po wyschnięciu można przystąpić do właściwego suszenia ziół. Do wyboru jest kilka, opisanych poniżej metod.

Suszenie ziół na słońcu

Najbardziej naturalnym sposobem jest suszenie ziół na świeżym powietrzu, które określane bywa również jako suszenie ziół na słońcu. Drugie sformułowanie może być nieco mylące, ponieważ roślin zielnych nie powinno się wystawiać na bezpośrednie działanie promieni słonecznych. Chcąc uniknąć zbrązowienia suszonych liści i utraty właściwości smakowych, zapachowych oraz prozdrowotnych, lepiej zioła umieścić w przewiewnym, ale zacienionym miejscu na zewnątrz.

Na czym dokładnie polega suszenie ziół na świeżym powietrzu, czyli naturalne suszenie ziół. Pojedyncze liście roślin rozłożyć należy na samodzielnie przygotowanej drewnianej ramie obciągniętej siateczkową tkaniną, a więc na siatce do suszenia ziół. W roli tej sprawdzi się także rozkładana, stojącej suszarka na pranie, na której wierzchu położona jest przewiewna tkanina. Rośliny suszone w całości najlepiej związać w pęczki i powiesić liśćmi w dół na otwartym tarasie, w wiacie czy pod altaną. Zioła suszone na świeżym powietrzu trzeba regularnie odwracać i chować pod dach na noc oraz podczas deszczowych dni, aby nie pobierały one wilgoci z powietrza. Ile suszy się zioła na słońcu? Powinny być one gotowe po około 2-3 tygodniach.

Suszenie ziół w domu

Jak przygotować domową suszarnię ziół? Pomieszczenie, w którym będziemy suszyć zioła, powinno być przewiewne, zacienione i pozbawione silnych zapachów (na przykład z gotowania, ale też stęchlizny, chemikaliów czy pleśni). Ważne jest także, aby było ono suche – odpadają więc kuchnia, łazienka czy pralnia. Najlepiej jako suszarnia ziół sprawdzą się za to komórki, spiżarnie czy poddasze. Suszenie na strychu jest dobrym rozwiązaniem tylko ze względu na fakt, że zostawione tam na dłuższy czas rośliny nikomu nie przeszkadzają, ale również z powodu odpowiednich warunków – jest tam przeważnie sucho i ciepło.

Suszenie ziół w suszarce do grzybów

Suszenie ziół w elektrycznej suszarce do grzybów i owoców z nawiewem jest metodą nie tylko szybką, ale też bardzo wygodną. Jak suszyć zioła w suszarce? Urządzenie to posiada zazwyczaj kilka ażurowych tacek, które układa się jedną na drugiej oraz pokrywę z niewielką grzałką i wentylatorem. Ułożone w cienkich warstwach na „koszyczkach” suszarki zioła są dzięki temu równomiernie i naprawdę w krótkim czasie optymalnie osuszane. Przy stosowaniu tego sposobu warto jednak pamiętać, aby jednorazowo suszyć tylko jeden gatunek rośliny. W innym przypadku olejki eteryczne uwolnione z różnych ziół mogą mieszać się i być przez siebie wzajemnie wchłaniane. Przy suszeniu ziół w suszarce, o ile jest taka możliwość, najlepiej wybrać temperaturę poniżej 35 stopni Celsjusza i regularnie sprawdzać stopień wysuszenia roślin.

Więcej o suszarkach do suszenia ziół, grzybów, warzyw i owoców w artykule "Jaka suszarka do grzybów, owoców i warzyw? Przegląd suszarek do żywności"

Suszenie ziół w piekarniku

Suszenie ziół w piekarniku jest metodą nie tylko skuteczną i popularną, ale także znacznie przyspieszającą cały proces. Jak suszyć na przykład miętę w piekarniku? Podstawową kwestią jest ułożenie cienkiej warstwy liści czy całych łodyg na blaszce oraz zastosowanie do suszenia niskiej temperatury. Zioła zachowują swój aromat i właściwości prozdrowotne w temperaturach do 35 stopni Celsjusza. Podczas ich suszenia w piekarniku ustawić należy więc program o ciepłocie nieprzekraczającej tej temperatury. Drzwiczki powinny zostać otwarte, aby w komorze piekarnika nie kumulowała się wilgoć, która odparowuje z roślin. Gdy piekarni nie ma programu o tak niskiej temperaturze, można ustawić grzanie na 50 stopni Celsjusza. W takim przypadku trzeba jednak wykazać się cierpliwością, ponieważ co kilka minut trzeba wyłączać ogrzewanie (maksymalnie do dziesięć minut).

Jak długo suszyć zioła w piekarniku? Proces ten jest krótszy niż suszenie ziół na słońcu czy w domu, ale i tak trwa kilka godzin do momentu, gdy zioła są nadal zielone, ale kruszą się po dotknięciu. Susząc miętę (lub inne gatunki) w piekarniku, nie powinno się jednocześnie poddawać obróbce innych ziół. Nie warto przyspieszać suszenia przez podniesienie temperatury czy włączenie termoobiegu. W takiej sytuacji woda może odparowywać z ziół zbyt szybko, przyczyniając się do zmniejszenia ilości wartościowych olejków eterycznych.

Suszenie ziół w lodówce

Suszenie ziół w lodówce to niecodzienny, niezbyt popularny, ale efektywny sposób suszenia roślin. Na czym polega? Są dwie szkoły suszenia roślin w lodówce – na tackach lub zawinięte w materiał. W pierwszym przypadku wystarczy zioła, najlepiej pojedyncze liście, ułożyć na talerzu lub tacce i przykryć kawałkiem przewiewnej tkaniny, na przykład gazy, lnu czy bawełnianej ściereczki. W drugim liście do suszenia układamy na większym kawałku sztywnej, ale przewiewnej tkaniny, na przykład na szyfonie, jucie czy lnie, a następnie zwijamy ją w rulon. Tak przygotowane zioła wkłada się do lodówki na kilka dni i czeka, aż suche powietrze w chłodziarce wyciągnie z nich wilgoć. Stan wysuszenia należy sprawdzić po około pięciu dniach i zdecydować, czy jeszcze wydłużyć proces suszenia. Chociaż suszenie ziół w lodówce może być kłopotliwe dla osób z małymi chłodziarkami, to warto wiedzieć, że w efekcie uzyskuje się nadal zielone, ale jednocześnie chrupiące i kruche liście.

Suszenie ziół w mikrofalówce

Suszenie ziół w mikrofali ma tyle samo zwolenników co przeciwników. Ci pierwsi przekonują, że jest to najszybsza z dostępnych metod suszenia ziół. Pozostali się z tym zgadzają, podnosząc jednocześnie, że w wyniku działania mikrofal, zioła tracą swoje cenne składniki i substancje czynne. Jak suszyć zioła w mikrofali? Oderwane od łodygi liście roślin ułożyć należy pomiędzy dwoma papierowymi ręcznikami. Taki pakiet wsadza się do mikrofali i ustawia czas – w zależności od mocy urządzenia i grubości roślin – na czas od kilkunastu sekund do nawet minuty. Przy mikrofali o najbardziej popularnej mocy 400-600 W jest to przeważnie niespełna minuta.

Jak przechowywać suszone zioła?

Dobrze wysuszone i zabezpieczone przed wilgocią zioła mogą cieszyć nas swoim aromatem i właściwościami nawet przez rok. Jak zatem przechowywać suszone zioła? Najlepsze będą naczynia szklane ze szczelnym zamknięciem – mogą to być słoiki z zakrętkami bądź słoiki z uszczelkami (na przykład typu weck). Idealnie, jeżeli będą one wykonane z ciemnego szkła, które zabezpieczy suszone zioła przez działaniem promieni słonecznych. Jeżeli posiadamy tylko przezroczyste słoiki, powinno się je (po napełnieniu ziołami) trzymać w suchym i ciemnym miejscu, na przykład w szufladzie czy szafce. Do przechowywania suszonych ziół można wykorzystać także ceramiczne i porcelanowe pojemniki z pokrywką. Co ważne, najlepiej przechować zioła w całości i kruszyć je dopiero podczas gotowania czy robienia naparów. Dzięki temu zachowają one dłużej swoje olejki eteryczne.