Sansewieria (wężownica) – właściwości, odmiany i uprawa

Bywa nazywana „żelazną rośliną” i jest to miano jak najbardziej zasłużone – trzeba bowiem wyjątkowego zaniedbania, by sansewierię uszkodzić. Z tego powodu jest więc polecana osobom, które mają mało czasu na opiekę nad roślinami, są zapominalskie lub często wyjeżdżają. Sansewieria (wężownica, języki lub szable teściowej) szczególnie pasuje do nowoczesnych i minimalistycznych aranżacji, ale bez problemu odnajdzie się też w innych wnętrzach. Jest intrygująca, wiecznie zielona i elegancka, a do szeregu jej zalet warto jeszcze dopisać właściwości zdrowotne.

Sansewieria – jak wygląda?

Wężownica pochodzi z terenów południowej i równikowej Afryki, Azji oraz Półwyspu Arabskiego. Jej łacińska nazwa ma wręcz arystokratyczne korzenie, gdyż została nadana na cześć księcia miejscowości San Severo we Włoszech. Roślina ta rośnie w trudnych warunkach, najczęściej na suchych i kamienistych zboczach, a do rodzaju sansewierii należą sukulenty oraz rośliny sucholubne – w sumie aż 70 gatunków.

Posiadają one grube, proste, intensywnie zielone liście, czasem cętkowane lub zabarwione na brzegach na żółty kolor. W zależności od odmiany są one płaskie lub cylindryczne, czasem tworzą niewysokie rozety. W warunkach naturalnych wężownica zakwita żółtozielonymi kwiatami, z których zawiązują się czerwone jagody wypełnione nasionami.

Sansewieria – odmiany

Sansewieria gwinejska (Sansevieria trifasciata) posiada płaskie, długie, ostro zakończone liście w kształcie mieczy. Ich brzegi często są zabarwione na żółty lub kremowy kolor. Wśród dostępnych sansewierii gwinejskich popularną odmianę stanowi „Laurentii”, wężownica o ciemnozielonych liściach ze złocistymi brzegami i prążkowanymi zdobieniami.

Nieco podobna do niej jest karłowata, przybierająca kształt rozety odmiana o nazwie „Golden Hahnii” – posiada ona kremowo-żółte, niskie i szerokie liście, pokryte oliwkowymi pasami. Z odmian karłowatych warto jeszcze wspomnieć „Hahnii Black”, sansewierię o ciemnozielonych, niemal czarnych liściach tworzących zaokrąglone kępy.

Rzadką i cenioną przez kolekcjonerów odmianą, jest pełnowymiarowa sansewieria w tym kolorze, zwana „Black Dragon”. Mało znana, choć bardzo dekoracyjna odmiana to „Moonlight” o szerokich, srebrzysto-białych liściach z wąskim, ciemnym paskiem wokół brzegu. Dla osób lubiących soczyście zielone rośliny domowe idealna będzie miniaturowa „Honey Boney” o lśniących, ciemnych liściach z kremowymi brzegami.

Sansewieria cylindryczna (Sansevieria cylindrica) choć nieco mniej popularna od gwinejskiej, coraz śmielej wkracza na salony. Jej liście mają postać długich, walcowatych szpikulców. W zależności od gatunku rosną one pod kątem prostym lub lekko rozchylając się na boki, jednak w sklepach ogrodniczych bardzo często są one zaplatane w ozdobne „warkocze”.

Odmiana „Straight” posiada wertykalne, niemal idealnie proste liście o ciemnozielonym kolorze i nieco jaśniejszych pręgach. Tworzy ona grube, majestatyczne kępy idealnie pasujące do nowoczesnych, minimalistycznych wnętrz oraz biur. Pod względem ubarwienia duże podobieństwo do niej wykazuje sansewieria „Mini Rocket” – jest ona jednak nieco niższa, zaś jej liście rosną lekko odchylone na boki.

Bardzo oryginalną odmianą jest wężownica „Boncel” – ma ona wachlarzowatą sylwetkę i srebrzysto-zielone, krótkie, mocno prążkowane liście.

Wężownica – właściwości

Według rankingu przygotowanego przez agencję NASA, wężownica jest jedną z roślin oczyszczających powietrze z toksycznych substancji – amoniaku, benzenu, formaldehydów, trichloroetylenu oraz toluenu i ksylenu. Właściwości zdrowotne sansewierii polegają więc na pochwytywaniu zanieczyszczeń pochodzących ze smogu, a także toksyn zawartych w klejach, farbach, impregnatach czy dywanach.

Sansewieria będzie doskonałą rośliną do sypialni również z tego powodu, że jako sukulent prowadzi fotosyntezę typu CAM, polegającą na nocnym pochłanianiu dwutlenku węgla. W praktyce oznacza to, że nocą roślina nie zabiera śpiącym tlenu, którego niedostatki skutkują płytkim oddechem i obniżeniem jakości snu.

Mimo swojego dobroczynnego wpływu na ludzi, często pojawia się pytanie czy sansewieria jest trująca. Niestety tak, głównie dla zwierząt domowych. Choć nie należy do szczególnie toksycznych roślin, po kontakcie z jej liśćmi koty mogą odczuwać nieprzyjemne dolegliwości, takie jak podrażnienie pyszczka i żołądka, a także wymioty i biegunka. Jeśli więc mamy czworonożnego domownika i jednocześnie zależy nam na posiadaniu wężownicy, pamiętajmy o ustawieniu donicy w miejscu dla zwierzęcia niedostępnym.

Sansewieria – uprawa

Najbardziej odpowiednim miejscem do uprawy wężownicy są stanowiska ciepłe i słoneczne, choć jak na żelazną roślinę przystało, sansewieria poradzi sobie także w świetle bardziej rozproszonym. W szczególnie upalne i słoneczne lato należy wręcz unikać wystawiania rośliny na palące słońce, bo może to skutkować poparzeniem jej liści – objawia się to powstawaniem na ich powierzchni dużych białych plam, w dotyku przypominających papier.

Z kolei na stanowisku cienistym, sansewieria straci intensywnie zielony kolor, a cętki i paski na jej liściach staną się słabo widoczne. Optymalna temperatura do hodowli rośliny latem wynosi 20°C, zimą zaś 15-18°C.

Sansewieria – podlewanie

Najbardziej korzystne dla sansewierii podłoże powinno być kamieniste, gruboziarniste, obowiązkowo z solidną warstwą drenażu na dnie. W glebie absolutnie nie powinno być torfu. Wężownicę podlewamy regularnie, ale bardzo oszczędnie, bowiem nadmiar wody to właściwie jedyne, co może ją zabić. Bez wody może wytrzymać nawet miesiąc, jednak nadmiernie podlana reaguje gniciem kłączy oraz liści. Latem nawadniamy roślinę minimalnie co tydzień – maksymalny odstęp czasu pomiędzy podlewaniami powinien wynosić nie więcej niż dwa tygodnie.

Zimą podlewanie sansewierii należy jeszcze bardziej ograniczyć, dostarczając roślinie wody dopiero wtedy, gdy ziemia w doniczce przeschnie, czyli co trzy-cztery tygodnie. Wodę nalewamy zawsze do podstawki, a jej nadmiar systematycznie usuwamy. Należy bardzo uważać, by nie polewać wodą liści – nie wolno ich także nabłyszczać, bo substancje zawarte w preparatach nabłyszczających powodują powstawanie rdzawych plam. Raz na tydzień, w celu usunięcia kurzu, warto przetrzeć liście lekko zwilżoną szmatką.

Sansewieria nie wymaga częstego nawożenia. Latem najlepiej zasilić ją specjalnym nawozem do kaktusów i sukulentów, choć można też wypróbować wieloskładnikowy nawóz w postaci płynnej o niskiej zawartości azotu. Zimą nawożenie powinno zostać wstrzymane.

Sansewieria – rozmnażanie

Podział kłączy najlepiej wykonać późnym latem lub na początku września. Sansewierię wyjmujemy ostrożnie z doniczki i rozdzielamy lub przecinamy na kilka części. Kłącza każdej z nich warto posmarować preparatem grzybobójczym, aby już na starcie uniemożliwić infekcjom zaatakowanie młodych roślin. Sadzonki odkładamy na kilka dni w suche miejsce, tak aby miejsca cięć się nieco zabliźniły, a następnie umieszczamy je w nowych skrzynkach.

Sansewieria – choroby

Wężownica nie jest rośliną zbyt podatną na choroby, więc problemy z jej zdrowiem zdarzają się rzadko. Najczęściej są skutkiem zalania rośliny – powoduje to zgniliznę korzeni, a w efekcie pojawienia się brunatnych plam na liściach. Choć jest to dość poważna choroba, możemy spróbować uratować sadzonkę. Należy wyjąć ją z doniczki i oczyścić z ziemi, a chore części kłączy i nadgniłe liście odciąć. Rany trzeba zasypać węglem drzewnym, a sadzonki na jeden dzień odłożyć w zacienione miejsce, by rany mogły się zaleczyć. Po tym czasie roślinę można posadzić w świeżej ziemi – pierwsze podlewanie powinno nastąpić po 5 dniach od posadzenia. Jeśli nasza wężownica brązowieje i wyraźnie usycha, problem jest dokładnie odwrotny – cierpi na silny niedobór wody.