Bauhaus – co warto wiedzieć o najsłynniejszej szkole designu?

Bauhaus to szkoła projektowania, która zapoczątkowała niezwykły i wciąż popularny styl. Bauhaus łączy w sobie przede wszystkim funkcjonalność i czystość formy. Czemu zawdzięcza swój fenomen? Jaką historię skrywa Bauhaus – najsłynniejsza szkoła projektowania na świecie? Co warto wiedzieć o tym intrygującym stylu i w jaki sposób wprowadzić go do wnętrz? Dowiesz się już za chwilę.

Spis treści:

Bauhaus – co to jest?

Bauhaus – styl i jego wyznaczniki

Bauhaus – historia szkoły

Bauhaus – idee i założenia

Bauhaus – twórcy słynnego stylu

Bauhaus – przykłady realizacji

Bauhaus w Polsce – przedstawiciele i przykłady

Styl Bauhaus – jak wprowadzić go do współczesnych wnętrz?

Styl Bauhaus – jakie meble warto wybrać?

Bauhaus – co to jest?

Bauhaus zawdzięcza swój początek architektowi Walterowi Gropiusowi. Tuż po zakończeniu I wojny światowej Gropius objął stanowisko dyrektora w weimarskiej Szkole Rzemiosł Artystycznych. Za jego namową szkoła została połączona z Akademią Sztuk Pięknych, a świeżo powstała instytucja otrzymała nazwę Bauhaus (niem. dom budowy).

Bauhaus zapoczątkował reformę szkolnictwa artystycznego i umocnił tendencje modernistyczne w architekturze. Jego wpływy okazały się tak silne, że mimo sprzeciwów Gropiusa zaczęto utożsamiać szkołę z odrębnym nurtem, a w późniejszym czasie – ze stylem aranżacyjnym.

Bauhaus dążył do całkowitego zatarcia granic między światem sztuki, rzemiosła i techniki. Jego założyciel podzielał modernistyczne przekonanie, że artyści i rzemieślnicy wcale nie muszą konkurować z nowoczesnymi maszynami. Wręcz przeciwnie – powinni zaakceptować ich obecność i nauczyć się, jak wykorzystywać zdobycze techniki w pracy twórczej. Aby urzeczywistnić tę wizję, należało zapewnić młodym adeptom wszechstronne wykształcenie. Takie, które przygotuje ich do nowej roli artysty, inżyniera i rzemieślnika.

Bauhaus – styl i jego wyznaczniki

Za nieformalne wyznaczniki stylu Bauhaus można uznać:

• zamiłowanie do prostoty i geometrycznych kształtów mebli,

• rezygnację z ornamentu na rzecz atrakcyjnych form i zróżnicowanych faktur,

• szeroko pojęty minimalizm.

Wnętrza w stylu Bauhaus powinny być jasne, przestronne, funkcjonalne, dostosowane do potrzeb mieszkańców i wyposażone w duże przeszklenia, które zapewniają nieograniczony dostęp do światła i zieleni.

Bauhaus – historia szkoły

Gropius postawił sobie za cel, aby wykształcić pokolenie wszechstronnych artystów-rzemieślników, którzy wezmą aktywny udział w odbudowie powojennego świata. Dość szybko okazało się, że metody nauczania i awangardowe idee, które propaguje Bauhaus, budzą niepokój wśród konserwatywnej społeczności Weimaru. Nowemu dyrektorowi zarzucano, że marnotrawi publiczne pieniądze, szerzy myśl socjalistyczną i sieje zgorszenie.

W 1925 roku, gdy rząd Turyngii rozwiązał umowę z Gropiusem, architekt stanął przed zadaniem znalezienia nowej siedziby. Ostatecznie szkoła została przeniesiona do przemysłowego miasta Dessau (dzisiejsze Dessau-Roßlau), gdzie powstał słynny gmach Bauhausu oraz „domy mistrzów”, w których zamieszkali artyści-wykładowcy.

Kolejne lata działalności Bauhausu okazały się bardzo burzliwe. W 1928 roku miejsce Waltera Gropiusa zajął Hannes Meyer, a dwa lata po nim Ludwig Mies van der Rohe. Represje ze strony nazistowskiego rządu sprawiły, że w 1932 placówka przeniosła się do Berlina, a rok później oficjalnie zakończyła działalność.

Bauhaus – idee i założenia

Lata spędzone w Bauhausie miały nauczyć studentów pracy zespołowej. Zdaniem Gropiusa postęp był możliwy tylko pod warunkiem, że przedstawiciele różnych profesji połączą siły, tworząc wspólne dzieło. Jego koncepcja została zawarta w nazwie szkoły. Wymyślony przez Gropiusa neologizm „Bauhaus” nawiązywał do słowa „Bauhütte”, czyli średniowiecznej organizacji budowlanej, która zrzeszała architektów, rzeźbiarzy, artystów i rzemieślników.

Bauhaus kładł nacisk na społeczną rolę architektury. Zamiast tworzyć sztukę dla sztuki lub – co gorsza – wyłącznie dla pieniędzy, pragnął nadać jej szerszy, ludzki wymiar. Gropius podkreślał, że odpowiednio zorganizowana przestrzeń wpływa na zachowanie i myślenie człowieka. W postaci architekta dostrzegał nie tylko autora konkretnej budowli, ale przede wszystkim „projektanta życia społecznego”.

Bauhaus – twórcy słynnego stylu

Bauhaus nie zbudowałby swojej legendy, gdyby nie doskonała kadra nauczycielska. Gropius postanowił ściągnąć do Weimaru najsłynniejszych przedstawicieli świata architektury i sztuki. W murach uczelni wykładali wybitni malarze: Paul Klee, Wassily Kandinsky i Lyonel Feininger, projektant form przemysłowych Marcel Breuer oraz znani architekci: Hennes Meyer i Ludwig Mies van der Rohe.

Współpraca w Bauhausie nie zawsze układała się gładko. Każdy z wielkich mistrzów reprezentował barwną osobowość i silne poglądy, dlatego między nauczycielami nierzadko dochodziło do starć. Do legendy przeszedł konflikt między Walterem Gropiusem a Johanesem Ittenem – ekscentrycznym artystą i członkiem sekty Mazdaznan, który prowadził kurs wstępny.

Itten konsekwentnie ignorował wytyczne dyrektora, poświęcając czas na zagadnienia, które zdecydowanie wykraczały poza tematykę zajęć, m.in. naukę technik medytacyjnych oraz ćwiczenia oddechowe. Ostatecznie opuścił Bauhaus w 1923 roku, a jego miejsce zajął węgierski malarz László Moholy-Nagy.

Bauhaus – przykłady realizacji

W kwestiach formalnych i estetycznych Bauhaus kontynuował osiągnięcia modernizmu. Przyszli absolwenci szkoły mieli kierować się zasadą, że „forma wynika z funkcji”. W praktyce oznaczało to całkowitą rezygnację z ornamentu na rzecz prostych, kubistycznych form i dużych, gładkich powierzchni. Projektując meble i przedmioty użytkowe sięgano po solidne i eleganckie materiały, takie jak drewno, szkło, naturalna skóra oraz – znak rozpoznawczy Bauhausu – gięte rury z chromowanej stali.

Celem Gropiusa było tworzenie niedrogich, ale dobrych jakościowo produktów, które pozostaną w zasięgu ubogiej klasy robotniczej. Niestety jego działania przyniosły odwrotny efekt. Meble sygnowane logiem Bauhausu szybko zyskały miano luksusowych. Dzisiaj stanowią jeden z najbardziej poszukiwanych towarów na rynku antykwarycznym.

Do sztandarowych przykładów Bauhausu należą:

• fotel Wassily autorstwa Marcela Breuera, czyli najsłynniejszy mebel Bauhausu. Do jego wykonania użyto giętych rur stalowych i pasów tkaniny, które po latach zastąpiono skórą naturalną. Fotel został nazwany na cześć malarza, Wassilego Kandinskiego, który podziwiał projekty Breuera i – jak głosi plotka – był jego współlokatorem w czasie studiów;

• gmach Bauhausu w Dessau wraz z domami mistrzów – zespół obiektów zaprojektowanych przez Gropiusa w 1925 roku. Architekt zadbał, aby nowa siedziba uczelni została w pełni dostosowana do potrzeb uczniów i nauczycieli. Równocześnie potraktował budynek jako architektoniczny manifest, w którym znalazły wyraz najważniejsze idee i założenia Bauhausu. Obecnie zabudowania w Dessau mieszczą pokaźne archiwa i zbiory, nad którymi pieczę sprawuje fundacja Bauhaus. Od 1996 roku całe założenie znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

• wzorcowy dom (Haus am Horn) w Weimarze proj. Georga Muchego – budynek stworzony z myślą o wystawie, którą zorganizował Gropius, aby zaprezentować osiągnięcia Bauhausu po czterech latach działalności. Obiekt wzbudził ogromne zainteresowanie wśród zwiedzających. Prosta geometryczna bryła, jasne wnętrza i minimalistyczne sprzęty, które zgromadzono w domu, wyglądają dziś równie nowocześnie jak przed (niemal) stu laty.

Bauhaus w Polsce – przedstawiciele i przykłady

Wpływy Bauhausu wykraczały daleko poza granice Niemiec. Wypracowane przez Gropiusa wzorce znalazły naśladowców również w gronie polskich artystów. Za pierwszy i najsłynniejszy przykład Bauhausu w rodzimej sztuce projektowej uchodzi wyposażenie zamku prezydenckiego w Wiśle z 1931 roku.

Meble w stylu Bauhaus z giętych rur stalowych, które ozdobiły gabinet Ignacego Mościckiego, buduar Pierwszej Damy i resztę pomieszczeń, budzą słuszne skojarzenie z kultowym fotelem Wassily. Ze względu na reprezentacyjny charakter siedziby nadano im jednak nieco bardziej zachowawczą i solidną postać. Za projekt awangardowych sprzętów odpowiadał zespół projektantów: Andrzej Pronaszko i Włodzimierz Padlewski pod kierownictwem Adolfa Szyszko-Bohusza.

Kolejne lata obfitowały w ciekawe realizacje. Na szczególną uwagę zasługują osiedla mieszkalne projektu Heleny i Szymona Syrkusów oraz wnętrza kawiarni Adria i sklepu z galanterią Wandy Golińskiej w Warszawie, które zaprojektował Edward Seydenbeutel.

Styl Bauhaus – jak wprowadzić go do współczesnych wnętrz?

We wnętrzach urządzonych w stylu Bauhaus warto umieścić oryginalne, geometryczne meble o doskonałych proporcjach i jednocześnie nierzadko zróżnicowanych fakturach, które zastąpią nachalną ornamentykę. Dobrym pomysłem jest zestawienie powierzchni matowych z błyszczącymi, a także połączenie przytulnych materiałów z surowymi wykończeniami.

Do mieszkania w stylu Bauhaus nie musisz wybierać wielu dodatków. Na pierwszy plan niech wysuwają się pojedyncze, designerskie przedmioty użytkowe, które będą pełnić również funkcję dekoracyjną. Ponieważ przestrzeń ma być lekka i pełna światła, bazowymi kolorami są zazwyczaj jasne barwy, takie jak biel, beż, szarość czy subtelne odcienie budyniowe.

Aby jednak ożywić wnętrze w stylu Bauhaus i dodać mu pazura, designerzy zapraszają do aranżacji akcenty żółte, czerwone czy niebieskie – również w jaskrawych odcieniach. Niezbędne jest również odpowiednie oświetlenie.

Styl Bauhaus – jakie meble warto wybrać?

Krzesła i fotele w stylu Bauhaus

Najsłynniejsze projekty mebli zainspirowanych stylem Bauhaus to m.in. „wyposażenie mieszkaniowe” Le Corbusiera, czyli krzesła i leżanki. Zaprojektowane w latach 20. XX wieku we współpracy z Charlotte Perriand i Pierre’em Jeanneretem po dziś dzień budzą uznanie i zachwyt. Na uwagę zasługują w szczególności proste, funkcjonalne krzesła: LC-2 („petit confort”) i LC-3 („grand confort”).

Sofy i szezlongi w stylu Bauhaus

We wnętrzach utrzymanych w duchu Bauhaus fantastycznie sprawdzą się również współczesne, minimalistyczne meble, np. sofy i kanapy o prostych liniach i skórzanych tapicerkach. Warto wprowadzić również wygodne szezlongi inspirowane legendarnym szezlongiem LC-4, zaprojektowanym przez Le Corbusiera z chromowanej stali i skóry.

Stoły i biurka w stylu Bauhaus

W mieszkaniu w stylu Bauhaus mile widziane będą również np. proste, przeszklone stoliki kawowe, geometryczne pufy czy stoły lub biurka w stylu Bauhaus. Artystycznego charakteru stylizacji mogą dodać też ścienne obrazy wykonane w technice abstrakcyjnej i monochromatyczne plakaty w stylu Bauhaus.

Podstawą stylu Bauhaus jest prostota, oszczędność formy, odrzucenie zbędnej dekoracyjności oraz funkcjonalność. Trend ten spodoba się zatem każdemu, kto ceni sobie komfort, ergonomię i nie lubi przepychu. Ponadto warto pamiętać, że Bauhaus jest w swojej bezpretensjonalności niezwykle elegancki i ponadczasowy, dzięki czemu nigdy się nie zestarzeje.